Sosyal Medya

Makale

Laik-Cumhuriyet rejimi, 24 Temmuz 1923’de ve Lozan’da mı kuruldu?

tarihinde yayınlandı.

Tayyib ErdoÄŸan’ın Yunanistan gezisinde dile getirdiÄŸi, Lozan AndlaÅŸması’nın ‘revize edilebileceÄŸi, gözden geçirilebileceÄŸi’ne dair ve Yunan tetkilileri korkutan sözleriyle Lozan AndlaÅŸması yeniden gündeme oturunca..  Halbuki, o andlaÅŸma sadece Türkiye ile Yunanistan arasında deÄŸil, o günün dünyasında var olan birçok ülke arasında imzalanmıştı.. Åžartlar oluÅŸtuÄŸunda yenilenebilir veya güncelleÅŸtirilebilir de..

Lozan’ın Cumhuriyet’in kurucu andlaÅŸması olduÄŸu lafları da gündeme geliverdi. Ve Yunan yetkililer kadar, içerde de laik-kemalistler benzer bir korku yaÅŸadılar; o andlaÅŸmanın mükemmeliÄŸinden ve  dokunulamayacağından sözetmeye baÅŸladılar; kutsal bir metin imişçesine..

Gerçek neydi?

TC. resmî tarihine göre, 94 yıldır anlatılan; ‘M. Kemal PaÅŸa’nın 28 Ekim akÅŸamı Çankaya’daki sofra arkadaÅŸlarına, ilk kez, ‘Yarın Cumhuriyet ilân edeceÄŸiz..’ dediÄŸi ve ertesi gün, yani 29 Ekim 1923 günü de rejimin adının, Meclis’in 335 mebusundan sadece 157’sinin reyi ile, -yani yarıdan bir fazlası olan 168’ rakamının 11 noksanıyla-‘Cumhuriyet’olarak ilan edildiÄŸi’  ÅŸeklindeydi.

Åžimdi ise, 24 Temmuz 1923 günü, yani 29 Ekim’den 100 gün kadar önce imzalanan Lozan AndlaÅŸması’nın, Cumhuriyet’in kurucu andlaÅŸması olduÄŸuna dair beyanlar arka arkaya geliyor. (Gerçi, Lozan’ın 80. Yıldönümünde, 2003 yılında, dönemin CumhurbaÅŸkanı A. N. Sezer de, yayınladığı kutlama mesajında, o andlaÅŸma için ‘Laik Cumhuriyet’i kendisine borçlu olduÄŸumuz’ gibi bir ifade kullanmıştı.)

***

Ä°sviçre'nin Lozan ÅŸehrinde, TBMM temsilcileriyle BirleÅŸik Krallık (Ä°ngiltere),Fransa, Ä°talya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri arasında ve BirleÅŸik Amerika’nın ‘gözlemci’ olarak, Sovyet Rusya’nın da sadece BoÄŸazlar ve Ege konusundaki görüşmelere katıldığı barış konferansı sonunda imzalanmıştı o andlaÅŸma..

Pekiy, hele de laik cumhuriyet rejimi o ülkelerce mi dayatılmıştı?

Sonra, ‘inkilap’ diyerek yapılanlar da bu ihtimali reddettirmeyecek mahiyette deÄŸil mi?

***

Osmanlı Saltanatı rejiminin kaldırılması, Hılafet’in, HalifeliÄŸin Meclis’in manevî ÅŸahsiyetinde mündemiç olduÄŸu, toplandığı izahıyla fiilen sona erdirilmesi  gibi tarihî kararlar, uluslararası taleplere karşılık olarak mı gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir? Ki, baÅŸta Ä°ngiliz emperyalizmi olmak üzere, mâlum uluslararası güç odaklarının, Müslümanların birlikte hareket etmesini saÄŸlamakta önemli bir kurum, makam ve güç odağı olan Hılafet’in, Halifelik’in kaldırılması için öteden beri planlar yaptığı biliniyordu.

Åžimdi ise, Lozan’ın Cumhuriyet’in kurucu andlaÅŸması olduÄŸu ileri sürülüyor. Halbuki, Lozan, Cumhuriyet rejiminin kurucu andlaÅŸması deÄŸil, Ankara’daki Meclis Hükûmeti’nin, Türkiye adıyla oluÅŸan yeni ülkenin Hükûmeti olarak kabul edildiÄŸi bir andlaÅŸmaydı; Cumhuriyet sözkonusu deÄŸildi. Ve Ä°lk Meclis’te Lozan’da dayatılmak istenen ÅŸartlara ve emperyalist dayatma çabalarına ÅŸiddetle karşı çıkan bir grup vardı ve bu andlaÅŸma Meclis’ten, ancak o Grub’un dağıtılmasından sonra kabul ettirilebilmiÅŸti.

Tarihi, hattâ yakın tarihimizi bile doğru olarak nasıl anlayacağız?

 ***

M. Kemal PaÅŸa, Ã‚fet (Ä°nan)hanıma hatırâtını dikte ettirirken, bir muharebeden söz edince, ‘PaÅŸam, orada öyle bir muharebe yoktu ki..’ der.. ‘PaÅŸa’ da ona, ‘Sen dediklerimi yaz.Tarihi yapanlar yazdırır!..’

Bu yanlış da deÄŸildir. Çünkü, hele de askerî tarih, ‘galib’lerle ‘maÄŸlub’ların tarihinden ibarettir ve güçlü olan yazdırır tarihini ve olup bitenler onun açısından yorumlanır. Bir de yenilenlerin tarihleri vardır, ama, o gizlidir, gün ışığına çıkacağı günleri bekler. Ve galib ve maÄŸlub tarafların tarihlerinde de, gizlenen, ya da olmayan bir ÅŸeyin varmış gibi gösterilmesi de gerekli görülebilir.

Ekleyelim,Åževket Süreyya da, 1976’da ölümünden birkaç ay önce yayınlanan bir yazısında, ‘Nutuk (diye anılan kitaptaki bilgiler)bir tarihî belge deÄŸil, bir siyasî belgedir ve yanlışlar ve hattâ yalanlar da vardır.’ diyebilmiÅŸti.

Sahi, yakın tarihimizi nereden, nasıl, ne zaman ve kimlerden öğreneceğiz?

kaynak: Karar

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.